Wawrzyn naukowy - opisali ptasi świat

- Czy rzeczywiście naukowiec bierze lornetkę, siada w lesie lub na łące, by obserwować przyrodę? A może to tylko literacki stereotyp?
Marcin Bocheński, współautor unikatowego atlasu „Ptaki lęgowe Ziemi Lubuskiej”: - W przypadku ptaków właśnie tak to wygląda! Osoby zajmujące się przyrodą w terenie zabierają ze sobą sprzęt, taki jak lornetka czy aparat fotograficzny, i idą w krzaki.

- A później, dzięki temu siedzeniu w krzakach, powstaje atlas, który zdobywa nagrody: Lubuskie Wawrzyny i wyróżnienie Stowarzyszenia Wydawców Szkół Wyższych na Poznańskich Targach Książki. Ile czasu zajęło przygotowanie tej publikacji?
- Pierwsze prace w terenie rozpoczęliśmy w 2008 r., trwały do 2016 roku. Podzieliliśmy województwo na 60 kwadratów o wielkości 10 x 10 km i w ten sposób sprawdzaliśmy występowanie gatunków w zależności od regionu. Dwa lata zajęło nam opracowanie zebranych materiałów i napisanie tekstów. Ostatnie sześć miesięcy zajęły kwestie redakcyjne w wydawnictwie.

- Ostatnia pozycja mówiąca o ptakach naszego regionu była wydana w latach 90. Dużo się od tamtego czasu zmieniło?
- Tak, dużo. Przede wszystkim te wydania są inaczej przygotowane. Dwie rzeczy mają wpływ na to, że nasze informacje są inne. Po pierwsze, udokumentowaliśmy rzeczywiste zmiany w lubuskim świecie ptaków – zarówno jeśli chodzi o ich liczebność, jak i rozmieszczenie. Ale z drugiej strony, wykazaliśmy występowanie większej liczby gatunków. Nie znaczy to wcale, że obecnie jest ich więcej, niż kiedyś, ale po prostu teren został lepiej zbadany. Na tym przykładzie widać, że zmiana jest tylko pozorna, bo wynika ze zmiany metody badawczej oraz innego nakładu pracy.

- Ptasi atlas to z pewnością kopalnia wiedzy. Zarezerwowana tylko dla naukowców?
- Pisaliśmy go w ten sposób, żeby był zrozumiały dla przeciętnego czytelnika. Specjaliści, oczywiście, też znajdą w nim potrzebne informacje. Zamieściliśmy mapki pokazujące rozmieszczenie ptasich gatunków teraz i kiedyś, każdy będzie mógł rozeznać się, które gatunki są częste, a które rzadkie.

- Czy może pan zdradzić plany kolejnych publikacji?
- Pracujemy teraz nad opisaniem ptaków w Zielonej Górze. Do tej pory nie ma punktu odniesienia dla badań populacji ptaków w naszym mieście. Nie powstało jednoznaczne opracowanie, które mówiłoby o tym, ile i gdzie występuje konkretnych gatunków. Miasto powiększyło się o nowe tereny, dynamicznie się rozwija, również z punktu widzenia gospodarczego, co odbywa się także kosztem przyrody, a ptaki są jej świetnym wskaźnikiem. Tam, gdzie przyroda jest bujna i bardziej rozwinięta, tam jest więcej ptaków. Chcemy dzięki badaniom w Zielonej Górze określić, które miejsca w mieście charakteryzują się wysoką wartością przyrodniczą.

- Zajmuje się pan obserwacją ptaków od ponad 25 lat. Czy przez ten czas doszło do zmiany populacji ptaków w Zielonej Górze?
- Ogólnie można powiedzieć, że spada liczebność niektórych gatunków właśnie przez dynamiczny rozwój i modernizację miasta. Na przykład, z powodu termomodernizacji budynków są „zamykane” miejsca, z których dotąd korzystały jerzyki, wróble i mazurki. Podobnie jest z kawką. To gatunek, który gniazdował w dziuplach w Parku Tysiąclecia, w kominach i szczelinach. W tej chwili trwa intensywna pielęgnacja drzew, są zamykane otwory wentylacyjne, uszczelniane kominy, więc kawki nie mają gdzie gniazdować i dlatego jest ich mniej. Jednak skład gatunkowy ptaków w naszym mieście mocno się zmienił po połączeniu z gminą. Dołączono do miasta sporo lasów, a tam występują inne gatunki, niż w centrum. Na dokładniejsze badania potrzeba jeszcze czasu, przynajmniej dwóch lat.

- Dziękuję.
Agata Przybylska

LUBUSKIE WAWRZYNY 2018

* Literacki w kategorii poezja - Michał Banaszak za tomik „Miejsca”, w kategorii proza - Halina Grochowska za powieść „Poprawiny”

* Naukowy - autorzy pracy „Lubuski atlas ornitologiczny. Ptaki lęgowe Ziemi Lubuskiej”: Marcin Bocheński, Olaf Ciebiera, Paweł Czechowski, Leszek Jerzak, Grzegorz Jędro, Sławomir Rubacha

* Dziennikarski - Dariusz Chajewski z „Gazety Lubuskiej” za artykuły prasowe o tematyce historycznej i społecznej